Haren in de Wind kunstinstallatie openbare ruimte

.
Langezwaag was met de kunstinstallatie Haren in de Wind één van de 32 projecten van Under de Toer tijdens Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa (LF2018). Als gevolg hiervan werden ‘dorpen’ gevraagd een artistieke verbeelding te geven van dorpsverhalen over, in of rondom de vele kerken in Fryslân.
.
Haren in de Wind onderscheidde zich van andere Under de Toer projecten door beeldende kunst als uitgangspunt te nemen én het kunstproject een halfjaar te bezoeken was.
.
Een interactieve kunstinstallatie en stilteplek met meer dan levensgrote fotoportretten van dorpsinwoners, onorthodoxe kunstobjecten van paardenhaar en 107 ‘gouden’ paardjes.
.
Schoonheid van het alledaagse die de zintuigen op een onverwachte manier aanspraken. In het gastenboek is te lezen dat dit ook daadwerkelijk in ruime mate is gebeurd.

.
.Gastenboek (selectie)

.
..
Inspiratie replicakerk Haren in de Wind

De Kam
In de hal van de Mattheuskerk in Langezwaag is een speciaal plekje waar kerkgangers hun sigaar konden neerleggen voor de kerkdienst om daarna verder te roken. Hier lag ook een grote grove kam, met een spiegel erboven.
.
Bij mijn zoektocht naar kerkbelevenissen ontdekte ik dit en hoorde tevens het verhaal van De Kam. Dat deze vroeger door een aantal mensen steevast werd gebruikt op het moment dat ze de kerk binnen kwamen met verwarde haren. En tot 1980 hier een heel normaal gezamenlijk gebruik.
.
De grote pluk haar die achterbleef in de kam, haalde de koster er vervolgens na de dienst uit om buiten over het kerkhof door de wind te laten wegvoeren.

Paardenhaar
Tijdens een rondje om de Mattheuskerk zag ik bovendien een paardje op onze toren. ‘Paardenhaar’, dacht ik. Maar waarom staat er op onze toren een paardje? Zoals de mythe verteld door Tamara Schoppert over de wedstrijd tussen de boerenzoon en het paard van de duivel? Of vanwege rijke paardenhandelaren die bij de herbouw van de kerk in 1782 dit paardje schonken als windvaan?
.
Jeugdherinnering
Zo vormden de anekdote van De Kam, bovenstaande mythe en mijn jeugdherinnering van de zondagochtend, toen ik mijzelf zag hoe ik als klein meisje met gekamde haren en zondagse kleren aan naar de kerk ging, de kunstinstallatie Haren in de Wind.

.
..
Opbouw Haren in de Wind

Opbouw replicakerk Haren in de Wind van hout, shoots fotoportretten dorpsinwoners, opnemen muziekfragmenten met verschillende koren en het maken van kunstobjecten met paardenhaar als hedendaags kerkinterieur. Met ook een educatie project op de begraafplaats tijdens voorjaar 2018.

• Zaterdag 7 april 2018 werd het hoogste punt van ruim 12 meter bereikt met plaatsing van de torenspits in ruim 2 minuten.
  .
• Tijdens de acht bouwdagen van Haren in de Wind maakte ik foto’s voor de TIMELAPSE Bouw Replicakerk Haren in de Wind.
  .
• Ondertussen werd er ook nog druk aan de kunstobjecten met paardenhaar gewerkt zie FILM Werken met paardenhaar gemaakt door Jurjen Smid van Sa!
  .
• Voor de opening……Haren in de Wind in een reportage van Kiekes.

.
Opening door Burgemeester

Onder grote publieke belangstelling werd op vrijdag 13 april 2018 dan eindelijk de interactieve kunstinstallatie Haren in de Wind geopend door de Burgemeester van de Gemeente Opsterland.

• Fotoverslag van de opening
  .
• Filmreportage Opening Haren in de Wind door Jurjen Smid van Sa! TV.
  .
• Enthousiaste reacties bezoekers met nawoord van Wietske.
  .
• AFTERMOVIE Haren in de Wind.

..
Fotoportretten haar kammen

De buitenmuren van deze replicakerk bestonden uit doeken met 16 foto’s van dorpsbewoners die hun haren kammen met één en dezelfde kam. Daarmee vertelden deze foto’s in een rondje om de kerk ieder hun eigen verhaal over de kracht van het leven en geloven in jezelf.
..
Want aan de voor- en achterzijde van de kerk hingen twee fotoportretten van een moeder die de haren van haar kinderen kamde. Tussen deze twee fotoportretten speelde het leven zich af met als slot een fotoportret van drie dragers.

.
.
Beweegbaar kunstobject paardenhaar

Bovenin de torenspits hing een beweegbaar kunstobject als een groet pluk haar van lange wapperende paardenharen. Want precies daaronder hangt in de hal van de Mattheuskerk het sigarenbakje met bovenop De Kam.
.
Nu bewogen hoog in de toren al die haren op en neer, en tegen elkaar in. Om vervolgens uit te waaieren richting het kerkhof onder het geluid van het briesende paard van de duivel. Net zoals de koster deed met de grote pluk haar die na elke dienst in De kam achterbleef.

.
.
Paard

Het paard in de kerk Haren in de Wind zat vol verhalen en was ook gemaakt van hout in combinatie met paardenhaar, paardenbont en paardendeken. Bovendien stond het precies onder de plek van het door Bakker & Timmenga gebouwde orgel. Klaar voor de race met de duivel of aaibare ontmoeting.

.
.
Dominee jas

De jas van de dominee met paardenhaar hing zwevend in de replicakerk Haren in de Wind als onderdeel van het kerkinterieur. Daarmee was deze jas van de dominee een verwijzing naar de grafzerk van ds. Tsjallingius Adema, predikant van 1708–1742 op dezelfde plek als in de Mattheuskerk.

.
..
Avondmaalstafel met rozenkrans

Er lag een rozenkrans van paardenhaar op de avondmaalstafel als kerkinterieur in de replicakerk Haren in de Wind. Voor mij een tafel waaraan iedereen welkom en gelijkwaardig is. De rozenkrans staat dan ook symbool voor de gemeenschap waar ik deel van uit maak. Om de liefde voor het leven samen te vieren.

.
.
Mariabeeld

Op de plek van de preekstoel stond een Mariabeeld met een mantel van droomdoekjes als kerkinterieur in de replicakerk Haren in de Wind. Omdat de preekstoel in de Mattheuskerk rijkelijk versierd is met vrouwenfiguren met houtsnijwerk van Jacob Zwaluw stond Maria hier om haar in vertrouwen iets mee te geven, een droom, wens of gedachte.

.
..
Pruik van paardenhaar

Zacht wiegend in de lucht hing deze pruik van paardenhaar in de replicakerk Haren in de Wind. Als symbool van al die wachtende vrouwen en moeders op hun geliefde(n) in oorlogstijd door het woord cavalerie op de grafzerk van Hendrycus Rutgery op deze plek in de Mattheuskerk. Want soms is het leven van alledag een gevecht en kan ik mij verwonderen over de veerkracht van mensen.

.
.
Krukjes van resthout

Tot slot maakten drie bouwvrouwen diverse krukjes van resthout rondom de replicakerk Haren in de Wind. Daardoor was het aangenaam vertoeven tijdens een bezoekje aan deze kunstinstallatie in de buitenlucht.

.
Educatieproject gouden paardjes

Ook was er een educatieproject voor het maken van gouden paardjes door basisschoolkinderen van Langezwaag en Jonkersland met hulp van ouders, broers, zussen, grootouders, buren etc. Daardoor  stonden er 107 gouden paardjes op de groenstrook langs het toegangspad naar de kunstinstallatie ‘Haren in de Wind’..
.
Vanuit de samenleving en de politiek krijgt het onderwijs er steeds meer taken bij. Daarom presenteerden wij dit educatieproject wel op school maar gaven de opdracht om er thuis, in het gezin, mee aan de slag te gaan. Met als gevolg een diversiteit in vorm en materialen en een breed draagvlak voor Haren in de Wind immers het hele gezin en/of familie deed mee.
.
Daarnaast moesten de kinderen regelmatig kijken of hun paardje tijdens de openstelling ook verzorging nodig had. Daarmee was naast het gebruik van zon en wind, de samenwerking van jong en oud, verantwoordelijkheid en zorg dit educatieproject een bijzondere en leerzame invulling van ‘duurzaamheid’ en ‘mienskip’.

.
.
Slotakkoord

Ook van de ontmanteling van Haren in de Wind heb ik vele foto’s gemaakt die te zien zijn in de TIMELAPSE Ontmanteling Replicakerk Haren in de Wind.

.
.
Trots

Trots op alle makers, de mienskip, sponsoren en bezoekers van kunstproject ‘Haren in de Wind’

.
Activiteiten (selectie)

• Werkbezoek in het kader van The European Neigbours week door De Reis (21-11-2018).
  .
• Werkbezoek cultuurdelegatie uit Hildesheim (37 personen) ter inspiratie Culturele Hoofdstad Europa 2022 (25-10-2018).
  .
• Diverse rondleidingen voor Vroege Vogels of Avondmensen.
  .
• Excursie groep kunstliefhebbers uit België (50 personen), tijdens een 3-daagse rondrit door Noord-Nederland (15-09-2018).
  .
• Tsjerkepaad fietstocht (28-07-2018).
  .
• Onderdeel fietsroute Wolvegaaster Fietsvierdaagse (04-07-2018).
  .
• Kerkdienst (01-07-2018).

.

In de media (selectie)

.
Foto’s opbouw kunstinstallatie replicakerk Haren in de Wind

Met trots gemaakt door de dorpsinwoners van Langezwaag onder leiding van Monique Jansma (projectcoördinator) en Wietske Lycklama à Nijeholt (idee, regie en artistiek leiding).

Meer informatie op Facebook Haren in de Wind.

.
.
Reacties tijdens de voorbereiding